یادداشت | "ورزش" تداوم بخش سلامت و امید اجتماعی
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، معلولان ورزشکار و هنرمند با این این که عضو یا اعضایی از پیکرشان صدمه دیده یا ناقص است، به سبب توکل و اعتماد روحی شان، موفقیت‌های چشمگیری به دست آورده‌اند. به عنوان نمونه، یکی از افتخاراتی که جانبازان و معلولان برای کشورمان آفریدند در بازی‌های پاراآسیایی جاکارتا بود. اینان با اینکه معلول بودند ناامیدی را کنار گذاشتند. با اینکه ممکن بود رفتارهای گاها زننده برخی افراد در جامعه آنان را در هدف و حتی روند زندگی طبیعی با اختلال روبه رو کند؛ اما این کار، در روحیه‌شان اثری نداشت.
ورزش معلولان، الگویی مناسب برای دیگران است در این زمینه و سایر زمینه‌ها است. رهبر انقلاب اسلامی خطاب به آنان گفتند: «کار با ارزش شما، این بود که نشان دادید اگر ظرفیت‌های مغفول در وجود انسان و یا در کشور به کار انداخته شود، قطعاً زمینه ساز پیشرفت و موفقیت‌های بزرگ خواهد بود».
تلاش این معلولان، نویسنده را بر آن داشت که به موضوع تحرک، ورزش، دوری کردن از کسالت و تنبلی بپردازد. این امور، یکی از چیزهایی است که اسلام از یک مسلمان، توقع دارد. آنچه می‌آید بخشی از این توصیه‌های دینی در این زمینه است.
پویایی و پیشرفت محصول حرکت و اقدام
اسلام دینی است که در عبادتش نیز تحرک وجود دارد؛ به عنوان مثال می‌توان به طواف و سعی صفا و مروه در اعمال حج، و رکوع، سجده و قیام در نماز اشاره کرد.
خداوند در آیه 112 سوره توبه یکی از صفات مؤمنان را «سائحون» برمی‌شمارد که برخی آن را به «آنان كه در روى زمين سير مي‌كنند و از آثار گذشتگان عبرت مي‌گيرند» معنا کرده‌اند و به قولى، منظور از سائحون، «طلاب علوماند كه براى اخذ علم سفر مي‌كنند» (قاموس قرآن، ج3، ص361). بر این اساس، حرکت از ویژگی‌های مؤمنان است.
در مقابل این حرکت و تلاش، تنبلی و کسالت است که در اسلام، مذموم است. امام سجاد(ع) در مناجات سحرهای ماه مبارک رمضان به خداوند چنین استعاذه می‌نماید: «اللهم إني أعوذ بك من الكسل و الفشل: خدايا! پناه مىبرم به تو از تنبلى و سستى» (مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج2، ص597). در روایتی از امام باقر(ع)، کسالت و تنبلی یکی از کلیدهای شر معرفی شده است که موجب می‌شود شخص تنبل، حقی را نپردازد.(تحف العقول، ص295).
تحرک در تمامی موقعیت‌ها باید وجود داشته باشد. با این حال باید دانست تحرک در هر سِنّی، اقتضای خود را دارد؛ به عنوان مثال امام صادق(ع) با توجه به سن رشد کودک چنین می‌فرماید: «دع ابنك يلعب سبع سنين: كودك خود را رها کن تا بازی کند تا سن هفت سالگی» (الكافي، ج6، ص46). رسول خدا(ص) شبی وارد خانه حضرت فاطمه زهرا(ع) شد و به امام حسن(ع) و امام حسین(ع) فرمودند: برخیزید و کشتی بگیرید و آن دو برخاستند و کشتی گرفتند (الأمالي، ص445).
اسلام در كنار توجه به روح آدمى، به آمادگى جسمانى نيز توجه کرده است؛ از اين رو به ورزش‌هايى از جمله شنا، سواركارى، تيراندازى تأکید کرده است. رسول خدا (ص) می‌فرماید: «علموا أولادكم السباحة و الرماية: به فرزندانتان شنا و تيراندازى بیاموزید» (الكافي، ج6، ص47). حضرت امیرالمؤمنین(ع) در روایتی، سوارکاری را حرزی می‌داند که موجب زدوده شدن غم و اندوه و بهبودى می‌شود (نهج البلاغة، ص546، حکمت 400). در نقلی از امام صادق(ع)، راه رفتن، سوارى و آب تنى از جمله امور غم‌زدا و نشاط آور بیان شده است (الخصال، ج2، ص443).
با بررسی سیره معصومان (ع) بدست می‌آید ایشان در اموری مانند کشتی (مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج14، ص82)، و تیر اندازی (دلائل الإمامة، ص234)، تخصص داشته‌اند.
قدرت و قوت از نگاه اسلام
انسان موجودي دو بعدي است و خلقتي مركب از روح و جسم دارد كه متمم و مكمل يكديگرند و در اين ارتباط، لاجرم مراقبت و توجه به انسان نيز جايگاه و اهميت ويژه‌اي مي‌يابد؛ اهميتي كه در حوزه علوم تربيت بدني و ورزش نيز مصداق دارد. در قرآن کریم آياتي وجود دارد كه به گونه‌اي بر اهميت ورزش و نيرومند سازي جسم در كنار تقويت روح و روان دلالت دارند. قرآن، قوي بودن را به عنوان يك امتياز و عامل مثبت ارزيابي می‌کند (مجله آموزش تربیت بدنی، دوره یازدهم، شماره اول، پاییز 1389، ص5)؛ چنانچه در قرآن آیه 26 سوره قصص، حضرت موسی به شخص قوی، توصیف می‌شود. یکی از ویژگی‌هایی که خداوند درباره شخص، دوست دارد قوی بودنش است (النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج3، ص316).
حضرت امیرالمؤمنین(ع) در دعای کمیل از پروردگار درخواست قوت و نیرومندی اعضاء و جوارح را برای خدمت خداوند می‌کند: «قوّ علی خدمتک جوارحی: بار پروردگار، اعضا و جوارحم را برای خدمت به تو قوت ده» (الإقبال بالأعمال الحسنة، ج3، ص337)؛ همچنین در دعای روز چهارم ماه مبارک رمضان آمده: «اللهم قوّنی فیه علی اقامة امرک: خداوندا، در این روز مرا برای اقامه امرت، قوت ببخش» (الإقبال بالأعمال الحسنة، ج1، ص257).
ورزش و تربيت بدني در اسلام، وسيله‌اي براي تزكيه، تربيت و سير الي الله است (مجله آموزش تربیت بدنی، دوره یازدهم، شماره اول، پاییز 1389، ص5). حضرت امیرالمؤمنین (ع) به فرزندش محمد بن حنفیه فرمود: «يا بني! إذا قويت فاقو على طاعة الله و إذا ضعفت فاضعف عن معصية الله عز و جل: اى فرزندم! اگر قدرتى در تو هست در طاعت و فرمان خدا قوی باش، و اگر ناتوانى در معصيت خداوند ناتوان باش» (من لا يحضره الفقيه، ج3، ص556)./۹۱۸/ی۷۰۲/س
مجتبی صداقت
منابع
ابن اثير جزري، مبارك بن محمد؛ النهاية في غريب الحديث و الأثر؛ 5جلد، موسسه مطبوعاتي اسماعيليان - قم، چاپ: چهارم، 1367ش.
ابن بابويه، محمد بن على؛ الأمالي؛ 1جلد، كتابچى - تهران، چاپ: ششم، 1376ش.
ابن بابويه، محمد بن على؛ الخصال؛ 2جلد، جامعه مدرسين - قم، چاپ: اول، 1362ش.
ابن بابويه، محمد بن على؛ من لا يحضره الفقيه؛ 4جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم - قم، چاپ: دوم، 1413 ق.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على؛ تحف العقول عن آل الرسول (ص)؛ 1جلد، جامعه مدرسين - قم، چاپ: دوم، 1404 / 1363ق.
ابن طاووس، على بن موسى؛ الإقبال بالأعمال الحسنة فيما يعمل مرة فى السنة؛ 3جلد، دفتر تبليغات اسلامى - قم، چاپ: اول، 1376ش.
طاهریان، طاهره، مجله آموزش تربیت بدنی؛ مقاله: «تربیت بدنی و ورزش از منظر اسلام»؛ دوره یازدهم، شماره اول، پاییز 1389ش.
طبرى آملى صغير، محمد بن جرير بن رستم؛ دلائل الإمامة؛ 1جلد، بعثت - ايران ؛ قم، چاپ: اول، 1413ق.
طوسى، محمد بن الحسن؛ مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد؛ 1جلد، مؤسسة فقه الشيعة - بيروت، چاپ: اول، 1411 ق.
قرشى، سيد على اكبر؛ قاموس قرآن؛ دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ ششم، 1371 ش.
كلينى، محمد بن يعقوب؛ الكافي؛ 8جلد، دار الكتب الإسلامية - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.
نورى، حسين بن محمد تقى؛ مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل؛ 28جلد، مؤسسة آل البيت (ع) - قم، چاپ: اول، 1408ق.